Dom Uphagena w Gdańsku - Relacja z wycieczki

MUZEUM WNĘTRZ MIESZCZAŃSKICH

Gdańsk-Dom Uphagena 12
06 luty 2018

Dzisiaj, zwiedzamy jedno z wyjątkowych miejsc w Gdańsku. To Muzeum Wnętrz Mieszczańskich,  znajdujące się w Domu Uphagena przy  ulicy Długa 12. Jedyne w Polsce takie muzeum, jedno z nielicznych w Europie Północnej. Pierwszym właścicielem domu  drewnianego w 1357r. był Albert Wrede. Było jeszcze 9-ciu  kolejnych właścicieli. 21.06.1775r dom zakupił Johann  Uphagen. Rodzina Uphagenów przybyła do Gdańska z Flandrii w XVI w. Jan Uphagen studiował prawo, filozofię, historię w Getyndze. Duży wpływ na pogłębienie jego wiedzy  miały podróże po Niemczech, Holandii i Francji. Po powrocie  do Gdańska Uphagen zajmował szereg funkcji  publicznych: min. był ławnikiem, rajcą miejskim, zasiadał w zarządzie szpitali gdańskich. Był szanowany przez Gdańszczan. W 1793r. na znak protestu przeciwko przyłączeniu Gdańska do Prus w wyniku II rozbioru Polski zrezygnował z urzędu. Jan Uphagen był kolekcjonerem dzieł sztuki, bibliofilem, posiadał 14 tys. książek. Znał się na architekturze pałacowej, podglądał ją przebywając często za granicą.  Po dokonanej przebudowie domu w 1779r. Uphagen wraz z żoną Abigail przeprowadził się z domu przy Długim Targu  do nowego domu przy ul. Długiej 12. Umeblowanie, wyposażenie 12 pokoi wraz z dekoracją wnętrz  trwało 12 lat. Państwo Uphagenowie nie mieli potomstwa dlatego w 1789r. Johann Uphagen utworzył Fundację Rodzinną opartą na zasadach majoratu. Dom przy Długiej 12 był siedzibą zarządzającego fundacją a także  miejscem dorocznych, styczniowych spotkań rodziny Uphagenów. Kamienicy nie można było  sprzedać ani przebudować. Jan Uphagen zmarł  17.11.1802r w  swoim dworze Mon Plaisir we Wrzeszczu ( znane wszystkim miejsce  jako Pałac Ślubów). W 1909r obiekt został przekazany miastu  na  cele muzealne. Uphagenowie mogli nadal  w salonie organizować doroczne spotkania rodzinne. Od 1911- 1944 roku istniało tu muzeum. W 1944r. wystrój i wyposażenie Domu Uphagena zdemontowano i wywieziono  poza Gdańsk. W marcu 1945r. kamienica uległa prawie całkowitemu zniszczeniu. Odbudowana po II-ej wojnie światowej. W 1981r. Dom Uphagena przekazano MHMG jako Oddział Muzeum.  W 1990r powstało Towarzystwo" Domu Uphagena" aw 1998r. dom zostaje otwarty dla publiczności. Do dnia dzisiejszego żyją potomkowie Uphagenów w Niemczech. Przybywają tu na wyjątkowe wydarzenia. Wyszliśmy przed Dom Uphagena żeby przyjrzeć się jego fasadzie. Składa sie z 5-ciu kondygnacji. Ostatnia kondygnacja  zwieńczona szczytem z datą 1776- rokiem zakończenia pierwszego etapu prac. Fasada pomalowana jest jak dawniej na kolor modny w owym czasie - ceglastoczerwony, znajduje się na niej 11 okien a pośrodku rokokowy portal z piaskowca z herbem rodziny Uphagenów. W nadświetlu umieszczony monogram Johanna i Abigail. Dom był   długości 77 m  ( dzisiaj 45m) i szerokości 9m. Otoczony od ul. Ogarnej murem. Na dziedzińcu znajdowała sie studnia, stajnia, drewnica, wędzarnia, 2 lipy i piękny portal przeniesiony z drzwi od  strony ul. Długiej z napisem "Ora et labora" co oznacza : "Módl się i pracuj". Jakie pomieszczenia znajdowały się wewnątrz domu?  Na parterze  sień prowadząca do kantoru kupieckiego, piękna sztukateria ozdabiająca sufit i ściany, na antresoli herbaciarnia, dalej duża jadalnia i salon. Z dużej jadalni przejście do "Pokoju Owadów", "Pokoju Kwiatów" i "Pokoju Muzycznego". Na  drugim piętrze, mała jadalnia, salonik z dekoracją sztukaterską. Dalej sień oficyny, kuchnia, spiżarnia. Wszystkie pomieszczenia wyposażone są  w meble XVIII-wieczne, ściany ozdobione materiałami (jedwabiem, adamaszkiem i innymi). Piękne żyrandole, zegary, piece  z dawnego okresu. Wszystko estetyczne i ciekawe, nawiązuje do czasów,  które minęły ale stanowi wspaniałą spuściznę, ilustrację XVIII-wiecznego wyposażenia gdańskiego domu mieszczańskiego.

Relacje przygotowała: kol. Genowefa Franczak
Zdjęcia: kol. Majka Ścisk i G. Franczak