Góra Gradowa w Gdańsku

 „Wehikuł Czasu – Człowiek i Pocisk”
Historii fortu Grodzisko.

22 kwietnia 2016r. to piątek. O  godzinie 12.30 spotkaliśmy się u podnóża Góry Gradowej    przy gmachu Urzędu Pracu w Gdańsku.  Stąd razem z licencjonowanym przewodnikiem - archeologiem  i znawcą tego terenu, kolegą Filipem Popkiem rozpoczęliśmy  zwiedzanie fortu Grodzisko. Filip w szczegółach  opowiedział nam o miejscu niezwykle interesującym, pełniacym od  wieków ważne funkcje dla miasta. Góra Gradowa jest  usytuowana na wysokości  ok. 50 m n.p.m. Otoczona wysoczyzną morenową i  Biskupią Górką. Z najwyższego jej punktu można podziwiać piękne widoki na stocznię, dachy i wieże Starego  i Głównego Miasta,Zatokę Gdańską a nawet Żuławy. Dawniej  Góra Gradowa nosiła nazwę Góry Gajowej. Góra stała się miejscem, z którego obserwowano okolicę. Od XVII w. zaczęto tu lokować fortyfikacje broniące miasta. Pierwsze forty wzniesiono jeszcze przed potopem szwedzkim. Wówczas zbudowano dwa bastiony: Kurkowy i Jerozolimski. Wzmacniano je w czasach wojny z Rosjanami, kiedy to gdańszczanie stanęli w obronie Stanisława Leszczyńskiego, przyszłego króla Polski. Ostre walki na Gradowej Górze toczyły się też podczas dwukrotnego przemarszu wojsk napoleońskich. Wtedy przystąpiono  do przebudowy obiektu. Powstała wówczas ogromna redita nazywana obecnie reditą napoleońską. Kolejnej gruntownej przebudowy fortów, dokonano w latach 1867-1874, kiedy Gdańsk na mocy postanowień kongresu wiedeńskiego znajdował się w obrębie państwa pruskiego. Kształt wzniesionych wtedy  fortów zachował się do dnia dzisiejszego. Został jednak wzbogacony o wartownie, remizy, prochownie, a także koszary schronowe i wozownię artyleryjską. Właśnie w tych koszarach przez długie lata stacjonował gdański garnizon. W okresie międzywojennym mieszkali tu studenci. U podnóża grodziska  zobaczyliśmy dawny gmach szkoły  wojskowej,zamurowane bramy w przyziemiu, którymi wytaczano ciężki sprzęt.Dalej widzimy kilka kolejnych budynków. To wspomniane wyżej wozownia i zbrojownia forteczna.Schodami wspinamy się na stok wzniesienia.Wszystko, to co znajduje się na zewnatrz całego Hewelianum nosi nazwę wystawy  "Wehikuł Czasu – Człowiek i Pocisk". Trasa zwiedzania biegnąca w obrębie  nowo uformowanych  obiektów ziemnych  jak podają źródła jest  zgodna z dawnymi planami fortyfikacyjnymi. Narracja przewodnika staje się coraz bardziej interesująca. Wystawa składa się z 14 stałych ekspozycji, które są prezentowane w zabytkowych, odrestaurowanych obiektach pofortecznych. W dawnych schronach oraz bastionach artyleryjskich zostały przedstawione wybrane epizody z dziejów fortu oraz zagadnienia związane ze sztuką wojenną. Są tu również prezentowane makiety wybranych obiektów fortecznych wraz z biogramami, zdjęcia lotnicze, współczesne, i z lat dwudziestych ubiegłego stulecia. Wszystkie ekspozycje wzbogacone zostały słuchowiskami, w których w role historycznych postaci oraz lektorów wcielili się znani polscy aktorzy. Ciekawą formą przekazu jest multimedialna wystawa, prezentująca historię fortu Góry Gradowej z miastem Gdańskiem w tle oraz  oblężenia  miasta z lat 1734, 1807 czy 1813r. Dowiedzieliśmy się również, że w czasach komunistycznych na Gradowej Górze znajdowała się zagłuszarka Radia Wolna Europa.

W końcu lat 70. XX wieku powstał projekt powołania tu Młodzieżowego Centrum Kultury. W 1997 podjęto decyzję zagospodarowania Grodziska jako Parku Kultury i Wypoczynku. Obecnie działa to pod nazwą Centrum Hewelianum. W 2000 roku na szczycie wzgórza ustawiono 16-metrowy krzyż, zwany Krzyżem Milenijnym. Jest to pomnik 2000-lecia Chrześcijaństwa i 1000-lecia Gdańska - podświetlany w nocy. U jego podnóża znajduje się tablica z cytatem z Biblii.

Dziękujemy przewodnikowi, Filipowi za prawie trzy-godzinny spacer i interesującą opowieść po historycznej Górze Gradowej.

Relację przygotowała: kol. Genowefa Franczak
{phocagallery view=category|categoryid=163|limitstart=0|limitcount=0}