Ostatnia aktualizacja: 12.10.2024 Andrzej Kuligowski

Odwiedza nas 64 gości oraz 0 użytkowników.

Kościół Św. Trójcy w Gdańsku

Koło Grodzkie w Kościele Św. Trójcy w Gdańsku.
 
23.01.2015r. to piątek, 35 członków i sympatyków Koła Grodzkiego spotkało się  przed godziną 10-tą na dziedzińcu Kościoła Św. Trójcy na Starym Przedmieściu, przy ul. Św. Trójcy 4. W tym miejscu umówiliśmy się na spotkanie z wyjątkowym człowiekiem, ojcem dr Tomaszem Jankiem – franciszkaninem, rektorem kościoła, gwardianem. Ojciec Tomasz Jank oprowadzi nas po  pięknej, gotyckiej  świątyni Św. Trójcy. To jedna z najcenniejszych zabytków późno-gotyckich w Gdańsku. Przed spotkaniem kol. Gienia Franczak po przywitaniu wszystkich  zgromadzonych w rysie historycznym przedstawiła dzieje zakonu Franciszkanów oraz historię obiektów sakralnych, wchodzących w skład Kościoła św. Trójcy. Zakon Franciszkanów powstał w 1209r. i związany jest z postacią Św. Franciszka z Asyżu. Bardzo szybko rozpowszechnił się po całej Europie. Do Polski  ( do Torunia, Chełmna, Nowego) Franciszkanie przybyli w 1239r. Dopiero  w 1419r. papież Marcin V zezwolił na założenie klasztoru w Gdańsku. Powstał on w miejscu dzisiejszego Muzeum Narodowego. Franciszkanie  zbudowali skromny, ryglowy klasztor z kaplicą i dzwonnicą. Wokół klasztoru powstał cmentarz i ogrody. 9 lat później bracia wybudowali przylegający do klasztoru Kościół Wieczerzy Pańskiej ( dzisiejsze prezbiterium) a w 1480r. rozpoczęli budowę Kościoła Św. Trójcy, którą zakończyli w 1514r. Następnie na zlecenie króla Kazimierza  Jagiellończyka  dla mieszkających  w Gdańsku Polaków zbudowano w 1484r. Kaplicę Św. Anny. Było to od zawsze wyjątkowe miejsce, bo tu od XV do XIX w. odbywały się msze św. w j. polskim. Od XVI w. do 1945 roku kościół przejmują protestanci – luteranie. Wtedy klasztor zostaje zaadoptowany na słynne protestanckie Gimnazjum Akademickie. W czasie oblężeń miasta przez wojska francuskie tu znajduje się szpital, potem magazyn siana potem ponownie szpital garnizonowy a później jeszcze magazyn odzieży. W XIX w. do Gdańska przybywa z Włoch rzeźbiarz Rudolf Freitag, który z dawnego, zdewastowanego klasztoru w 1861r.  tworzy Muzeum  Miejskie. W czasie drugiej wojny światowej Kościół został poważnie zniszczony. W 1945 r. zrujnowaną świątynię ponownie objęli franciszkanie.Na  dziedzińcu przed głównym wejściem do kościoła Świętej Trójcy i przy wejściu do kościoła św. Anny znajduje się piękna figura św. Franciszka oraz św. Klary. Do dziedzińca przylega  zachowany, piętrowy  dom ryglowy, kazalnicowy z lat 1638-1695 jedyny nie zniszczony z dziewięciu podobnych w przedwojennym Gdańsku.Dzisiaj zajmują go bracia franciszkanie na cele mieszkalne i edukacyjno-socjalne. Od strony dziedzińca  zachowane są urządzenie  transportowe, służące do wciągania na poddasze różnego rodzaju towarów i materiałów budowlanych.
 
Ojciec Tomasz Jank zaprosił nas do Kaplicy Św. Anny.
 
Kaplica Św. Anny należy do najciekawszych zabytków polskiej architektury późnego gotyku. To prawdziwa perełka tego okresu w Gdańsku. Elewację zachodnią zdobi szczyt schodkowy z prostokątnymi i ostrołukowymi blendami, wimpergami i wielobocznymi sterczynami. Wnętrze zwieńcza pięć  sklepień drewnianych: sieciowych. Wystrój kaplicy został wykonany w stylu barokowym XVII – XVIII wieku. Długość świątyni wynosi ponad 21 m, szerokość 10m a wysokość 9,50 m. Szczyty zachodnie świątyni należą do najpiękniejszych w Polsce. Znajdują się na nich sterczyny połączone ażurowymi łukami wykonane z ceglanych kształtek  tworząc ośli grzbiet. Każdy ze szczytów zwieńczony jest kutym, żelaznym krzyżem. Ojciec Tomasz Jank z ogromną precyzją i szczegółami scharakteryzował i pokazał nam zabytki kaplicy. Mieliśmy okazję usłyszeć o ich historii powstania a przede wszystkim od razu zobaczyć jak wyglądają. Zrobiło to na nas bardzo duże i pozytywne wrażenie. Do zabytków świątyni należą:
1. Ołtarz barokowy z ok.1650 r,
2. Pozłocony i posrebrzany obraz Matki Bożej Miłosierdzia. Wykonano go wlatach międzywojennych w Wilnie w warsztacie Malinowskich, jako wierną kopię obrazu Matki Bożej Ostrobramskiej, na zlecenie polskiego emigranta z     Ameryki,
3. Obraz „Powrót syna marnotrawnego”  znajduje się tuż nad wejściem na północnej ścianie kaplicy. Pochodzi on z połowy XVII wieku i wykonany został w warsztacie gdańskim. Jest też z pewnością najdoskonalszym malowidłem,     jakie znajduje się w kaplicy.
4. W południowo-wschodnim narożniku kaplicy umieszczono ambonę wykonaną w roku 1721. Zdobią ją płyciny z rzeźbami i rzeźby czterech  Ewangelistów. Znajdujący się nad amboną ośmioboczny baldachim ozdobiono         ornamentem akantowym i zwieńczono rzeźbą anioła. Na ambonie znajdują się  napisy w języku polskim  z całą pewnością  to cenne zabytki sfery XVIII-wiecznej polszczyzny.
5. Innym, niezwykle interesującym obiektem, o którym opowiedział nam ojciec Jank  w kaplicy Św. Anny jest znajdująca się od strony zachodniej, galeryjka z 1645 roku a na niej organy pochodzące z 1710 r. Organy zostały     wykonane przez Andreasa Hildebrandta. Balustrada została przyozdobiona scenami biblijnymi, zaczerpniętymi w większości ze Starego Testamentu.
6. Na ścianach: południowej, zachodniej i północnej znajduje się XIV stacji Drogi Krzyżowej.
 
Następnie udaliśmy się przejściem z Kaplicy Św. Anny do Kościoła Św. Trójcy.
 
Kościół św. Trójcy przylega do prezbiterium dawnego Kościoła Wieczerzy Pańskiej i Kaplicy Św. Anny. My do kościoła weszliśmy przez lektorium, które powstało w 1488r. z dawnej kruchty. Z  znajdujących się tam organów, zachował się prospekt i część piszczałek. Wcześniej istniały tu organy z 1568r. W 1945r. franciszkanie po 400 latach wrócili do kościoła, klasztoru już wtedy nie było. Przystąpili do odbudowy. Zachwyt budzi wielka przestrzeń wewnętrzna kościoła długości 50,70 m, 29,10 m szerokości i 22,65 m wysokości. Sieciowe sklepienie podtrzymuje 10 filarów.
1. Miedzy prezbiterium a halą kościoła św. Trójcy  znajduje się wspomniane lektorium, jedyne takie zachowane w Polsce.
2. Najpiękniejszy elementem w wystroju wnętrza są  gotyckie stalle  z ok. 1510r. przeniesione tu  z prezbiterium.
   Wykonane z drewna dębowego mają prawdopodobnie 99 siedzeń. Wyglądają  imponująco z pięknymi gotyckimi sterczynami. Widzieliśmy siedzenie Jana Heweliusza, który ten kościół odwiedzał.
3. Gotyckie ołtarze św. Franciszka i NMP, które zostały wykonane w warsztacie Mistrza Michała z Augsburga.
4. Ponad 160 płyt  nagrobnych z przełomu XVI – XVIII w.
5. Trzy barokowe, potężne żyrandole, ważące ok. 500kg każdy.
6. Kamienne epitafia :  min. markiza Jana Bernarda Bonifacio d’Orii, Christiana Abichta, Samuela Schelwiga, Bartłomieja Keckermanna.
7. Drewniane epitafia Henryka Mollera, Michała Harnischa itd.O wszystkich tych postaciach ojciec Tomasz opowiadał szczegółowo.
8. Zachowane późnogotyckie, drewniane herby Polski, Litwy, Gdańska i Prus oraz centralnie umieszczony herb Rzeczpospolitej Obojga Narodów. Idąc dalej ku prezbiterium zobaczyliśmy:
9. Gotycka ambona z manierystycznym baldachimem z 1541r,
10. Wielkie Organy Mertena Friese w części odbudowane,
11. Barokowa chrzcielnica z XVI w.
12. Wielki, drewniany krucyfiks z ok. XV w.
 
Opracowała: Kol. Gienia Franczak
{phocagallery view=categories|imagecategories=1|imagecategoriessize=1|hidecategories=1,30,7,6,13,17,2,3,4,9,10,11,14,15,16,18,19,20,21,22,23,24,25,26,28,27,29,31,32,33,34,35,39,45,46,60,63,36,37,38,40,41,42,43,44,47,48,49,50,51,52,53,55,59,61,62,64,65,66,67,68,70,71,72,73,74,75,76,77,78,56,57,79,80,81,84,82}